Τμήμα Ναυτικών Πληροφοριών Μεγάλης Βρετανίας.
Συμπεριλαμβάνει βιβλιογραφικές αναφορές και ευρετήριο 1. Φυσική γεωγραφία, ιστορία, διοίκηση και άνθρωποι - 2. Οικονομική γεωγραφία, λιμάνια και επικοινωνίες -- 3. Περιφερειακή γεωγραφία
Ημερομηνία δημοσίευσης
1944 1944
Προσέγγιση και Πρόσβαση
Το λιμάνι βρίσκεται στο δυτικό άκρο του ακατοίκητου και ελώδους δέλτα του Έβρου, στις βορειοδυτικές ακτές του κόλπου της Ενέζ.
Δεν υπάρχουν καθορισμένα κανάλια προς το λιμάνι και δεν υφίστανται εμπόδια για την πλοήγηση, εκτός από μια παράκτια αβαθή ζώνη, περίπου 400 γιάρδες πλάτος, όπου το βάθος είναι μικρότερο από 3 οργιές. Ο κόλπος είναι ανοιχτός προς το νότο και το λιμάνι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν πνέουν ισχυροί νότιοι άνεμοι.
Σε τέτοιες συνθήκες τα πλοία αναγκάζονται να απομακρύνονται στη θάλασσα και συνήθως βρίσκουν καταφύγιο ανοιχτά της Σαμοθράκης.
Λεπτομερής Περιγραφή (Σχέδιο 47· Πίνακες 61 και 62)
Το λιμάνι αναπτύσσεται ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται από ατμόπλοια, αλλά προς το παρόν παραμένει λίγο περισσότερο από έναν ανοικτό όρμο. Το λιμάνι είναι μικρό και κατάλληλο μόνο για καΐκια και άλλα μικρά σκάφη. Σχηματίζεται από τον κεντρικό μόλο κατά μήκος της πρόσοψης της πόλης και, στα ανατολικά, από έναν προεξέχοντα προβλήτα μήκους 160 ποδιών και πλάτους 30 ποδιών.
Η δυτική πλευρά προστατεύεται από έναν κυματοθραύστη-προβλήτα που εκτείνεται 280 πόδια από την ακτή και στη συνέχεια στρέφεται κάθετα σχηματίζοντας ένα νότιο σκέλος μήκους 400 ποδιών.
Οι εργασίες για την επέκταση αυτού του κυματοθραύστη ξεκίνησαν το 1933, αλλά παραμένουν ακόμη υπό κατασκευή. Όταν ολοκληρωθεί, θα παρέχει 1.300 πόδια χώρου προβλήτας στην ανατολική του πλευρά, με βάθος από 10 έως 25 πόδια.
Το λιμάνι έχει βάθος στην είσοδο 9-10 πόδια, που μειώνεται σε 6 πόδια κατά μήκος του κεντρικού μόλου της πόλης. Ανατολικά, τρεις κοντοί και ελαφριάς κατασκευής προβλήτες προσφέρουν επιπλέον δυνατότητες εξυπηρέτησης μικρών σκαφών.
Υποδομές Λιμένος
Στο δυτικό άκρο του μόλου της πόλης υπάρχει ένας χειροκίνητος γερανός χωρητικότητας 2,5 τόνων· επίσης υπάρχει ένας πλωτός γερανός χωρητικότητας 5 τόνων και ένα πλωτό σύστημα ανύψωσης (sheer-legs) 100 τόνων.
Άφθονος αποθηκευτικός χώρος παρέχεται από τρεις αποθήκες και τρία υπόστεγα μεταφόρτωσης κοντά στην προκυμαία. Συνήθως υπάρχουν 40 έως 50 φορτηγίδες συνολικής χωρητικότητας 1.200 τόνων, ενώ υπάρχει και ναυπηγείο που μπορεί να κατασκευάσει μικρά ξύλινα πλοία τύπου καϊκιού ή φελούκας.
Εμπόριο
Το εμπόριο της Αλεξανδρούπολης είναι μικρής κλίμακας και το συνολικό φορτίο που διακινήθηκε το 1938 ήταν λίγο πάνω από 60.000 τόνους. Το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου του λιμανιού είναι παράκτιο, αντιπροσωπεύοντας το 80% του συνολικού εμπορεύματος. Οι εξαγωγές απευθείας σε ξένες χώρες ήταν μόλις 1.500 τόνοι, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος ήταν καπνός.
Οι εισαγωγές από το εξωτερικό ανήλθαν σε περίπου 14.000 τόνους και αποτελούνταν σε σχεδόν ίσα μέρη σε αξία από τρόφιμα, κάρβουνο, ζάχαρη και ξυλεία ή προϊόντα ξύλου.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η αξία των εξαγωγών καπνού συνήθως υπερβαίνει τη συνολική αξία των εισαγωγών από το εξωτερικό.
Η κίνηση πλοίων που εισήλθαν και εκκαθαρίστηκαν στο λιμάνι το 1938 ανήλθε σε περίπου 300.000 τόνους, ενώ η επιβατική κίνηση ήταν περίπου 3.000 επιβάτες και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Ο τόπος παρέμεινε ένα ψαροχώρι μέχρι το 1871, όταν άποικοι προσελκύθηκαν από την ύπαρξη του δρυοδάσους της Αυλώνας στη γύρω περιοχή· η σημασία του αυξήθηκε ραγδαία το 1896 με το άνοιγμα της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης–Κωνσταντινούπολης, η οποία απορρόφησε μεγάλο μέρος του εμπορίου από την Ενέζ στον Δεδέαγατς. Αυτή η ευημερία αργότερα μειώθηκε, αλλά το λιμάνι διατήρησε έναν αξιόλογο όγκο τοπικής κίνησης και βρίσκεται σε στρατηγικά πολύ ευνοϊκή θέση.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (Αύγουστος 1913), ο Δεδέαγατς πέρασε στα χέρια των Βουλγάρων, αλλά μετά τον Πόλεμο του 1914–18 αποδόθηκε στην Ελλάδα και με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1922) έγινε η συνοριακή πόλη της Ελλάδας με την Τουρκία. Παρ' όλα αυτά, το βουλγαρικό ενδιαφέρον για την Αλεξανδρούπολη αναγνωρίστηκε εμμέσως από τις Συμμαχικές Δυνάμεις στη Συνθήκη του Νεϊγύ (Νοέμβριος 1919).
Το Άρθρο 48 αναφέρει: «Οι Κύριες Συμμαχικές και Συνεταιρισμένες Δυνάμεις αναλαμβάνουν να εξασφαλίσουν την οικονομική έξοδο της Βουλγαρίας στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι όροι αυτής της εγγύησης θα καθοριστούν σε μεταγενέστερη ημερομηνία».
Ωστόσο, δεν έγιναν έργα για την επέκταση των εγκαταστάσεων του λιμανιού, και η Βουλγαρία έστρεψε την προσοχή της στην ανάπτυξη των λιμανιών της στη Μαύρη Θάλασσα.
Η πόλη είναι σύγχρονη και καλοσχεδιασμένη, με πλατείς δρόμους, αλλά η υδροδότηση είναι αναξιόπιστη και η ελονοσία είναι διαδεδομένη το καλοκαίρι. Διοικεί μία νομαρχία και διαθέτει επίσκοπο· υπάρχει Πρωτοδικείο (με δυνατότητα έφεσης στην Κομοτηνή) και Ειρηνοδικείο. Το νοσοκομείο διαθέτει μόνο 24 κλίνες.
Απόσπασμα από την έκθεση με θέμα Ελλάδα: Τμήμα Ναυτικών Πληροφοριών της Μεγάλης Βρετανίας.
Επίσημα
Εγκαίνια του Νοσοκομείου των Απόρων που Ιδρύθηκε και Κατασκευάστηκε στο Δεδέαγατς
υπό τη Σκιά της Ευσπλαχνίας και της
Μεγαλοπρέπειας της Αυτού Μεγαλειότητας του Σουλτάνου.(Δεκέμβριος 1899).
Οι δύο Άγγλοι στρατιώτες που εκτελέστηκαν στην περιοχή Αύρας του Δήμου Αλεξανδρούπολης τον Μάιο του 1947, καθώς και ο επικήδειος λόγος που εκφώνησε προς τιμήν τους ο Βουλευτής Έβρου με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, Γρηγόρης Χρυσοστόμου, αποτελούν σημαντικά στοιχεία της τοπικής ιστορίας και της ταραγμένης εκείνης περιόδου.
