Θεμιστοκλής Σοφούλης - Ανακοινώσεις και Ομιλίαι Μετεκλογικαί ( Εκδόσις Εφημερίδος ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ) Θεσσαλονίκη 1947

 

Το Πρόγραμμα Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Κόμματος Φιλελευθέρων - Ιούλιος 1947

 

Η Παρέμβαση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου στη Βουλή: Αντίσταση στις Διώξεις Αξιωματικών μετά το Κίνημα Πλαστήρα.

 

Η δεκαετία του 1930 στην Ελλάδα υπήρξε μια περίοδος βαθιάς πολιτικής αστάθειας, έντονων κοινωνικών διχασμών και μεγάλων οικονομικών προκλήσεων. Οι συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης της Μεγάλης Ύφεσης είχαν σοβαρό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία, προκαλώντας ανεργία, φτώχεια και κοινωνική αναταραχή. Παράλληλα, το πολιτικό σκηνικό της χώρας διχάστηκε ανάμεσα στις αντίπαλες δυνάμεις των βενιζελικών και αντιβενιζελικών, ενώ η εναλλαγή εκλογικών συστημάτων ενίσχυσε την πολιτική ένταση.

Η ενισχυμένη αναλογική που είχε εφαρμοστεί στις εκλογές του 1928 αντικαταστάθηκε από την απλή αναλογική για τις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου 1932, που διεξήχθησαν υπό την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν έδωσε αυτοδυναμία σε κανένα κόμμα, δημιουργώντας συνθήκες ακυβερνησίας. Μετά από διαβουλεύσεις, ο Παναγής Τσαλδάρης σχημάτισε κυβέρνηση στις 3 Νοεμβρίου 1932, η οποία διατηρήθηκε μέχρι τις 16 Ιανουαρίου 1933.

Ακολούθησε η επιστροφή του Ελευθερίου Βενιζέλου στην πρωθυπουργία, ο οποίος προκήρυξε εκλογές για τις 5 Μαρτίου 1933, αυτή τη φορά με το πλειοψηφικό σύστημα σε στενές περιφέρειες. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν νικήτρια την Ηνωμένη Αντιπολίτευση (Τσαλδάρης, Κονδύλης, Μεταξάς), η οποία συγκέντρωσε το 46,19% των ψήφων και εξασφάλισε 136 έδρες. Ο Εθνικός Συνασπισμός, που συσπείρωσε δυνάμεις γύρω από τον Βενιζέλο, έλαβε το 46,32% αλλά περιορίστηκε σε 110 έδρες. Το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος εξασφάλισε μόλις το 2,01% και 2 έδρες.

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων πυροδότησε κύμα χαράς στην Αθήνα. Πλήθη πολιτών πανηγύριζαν στους δρόμους, ενώ φιλοαντιπολιτευτικές έως τότε εφημερίδες, όπως η Βραδινή και η Ακρόπολη, συνεισέφεραν στη δημιουργία κλίματος ανάτασης για τη χώρα. Την επόμενη ημέρα των εκλογών, η Αθήνα βρέθηκε σε αναβρασμό, καθώς η παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων και τεθωρακισμένων οχημάτων στους δρόμους τροφοδότησε φήμες για επικείμενη δικτατορία.

Η κατάσταση έφτασε σε κρίσιμο σημείο με την εκδήλωση του κινήματος υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα. Το πραξικόπημα, αν και υποστηρίχθηκε από μερίδα αξιωματικών, ήταν πρόχειρα σχεδιασμένο και δεν κατάφερε να κερδίσει τη στήριξη του συνόλου του στρατεύματος. Καθοριστική υπήρξε η πληροφόρηση του Πλαστήρα ότι θα σχηματιζόταν μεταβατική κυβέρνηση την ίδια ημέρα, μια εξέλιξη με την οποία ο ίδιος εμφανίστηκε σύμφωνος, προτιμώντας μια συναινετική λύση από μια κλιμάκωση της κρίσης.

Υπό την προεδρία του Αλέξανδρου Ζαΐμη, σχηματίστηκε πράγματι μεταβατική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Οθωναίο, η οποία σύντομα παραχώρησε την εξουσία στον Παναγή Τσαλδάρη.

Ο Τσαλδάρης, επιδιώκοντας να εδραιώσει την πολιτική του κυριαρχία, προχώρησε σε μαζικές αποστρατείες βενιζελικών αξιωματικών, επικαλούμενος λόγους διασφάλισης της τάξης. Οι αποφάσεις αυτές, που συχνά στερούνταν θεσμικής νομιμοποίησης, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Στη Βουλή, οι Φιλελεύθεροι κατηγόρησαν την κυβέρνηση για αυθαιρεσία και καταπάτηση του κράτους δικαίου. Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτη υπήρξε η εισήγηση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου, η οποία διακρίθηκε για τη δυναμική και τεκμηριωμένη κριτική της.

Η δεκαετία αυτή αποτελεί κομβικό σημείο για την ελληνική ιστορία, καθώς οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συγκρούσεις της περιόδου διαμόρφωσαν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εξελίσσονταν τα γεγονότα των επόμενων δεκαετιών.

Σύνδεσμος Αρχείου: Η Παρέμβαση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου στη Βουλή: Αντίσταση στις Διώξεις Αξιωματικών μετά το Κίνημα Πλαστήρα.

 

Οικία Γρηγόρη και Χρυσούλας Χρυσοστόμου

Το εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίσμα με έντονες ευρωπαϊκές επιρροές δεσπόζει στο κέντρο της Αλεξανδρούπολης, επί της οδού 14ης Μαΐου 63.

Σύμφωνα με τη χαραγμένη χρονολογία, το σπίτι ανεγέρθηκε το 1899 και αρχικά αποτέλεσε την κατοικία του Μιλτιάδη Αλτιναλμάζη. Από το 1937 ανήκει στον Γρηγόρη και τη Χρυσούλα Χρυσοστόμου, με τη Χρυσούλα να το αποκτά ως δώρο από τον παππού της, του οποίου η μορφή διασώζεται στη φωτογραφία που εικονίζεται.

Σήμερα, το κτίσμα έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο και φιλοξενεί το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης. Η πρόσφατη ανεύρεση  του ιστορικού αρχείου του Γρηγόρη Χρυσοστόμου, μετά από περίπου 80 χρόνια, διαγράφει τη μελλοντική ταυτότητα του κτηρίου, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την ιστορική και πολιτιστική του σημασία.

 

                   Ο Γρηγόρης και η Χρυσούλα Χρυσοστόμου στον αύλειο χώρο στο πίσω μέρος της οικίας.

 

  Ο παππούς Χατζικοσταντίς, βιομήχανος στην Ορεστιάδα, και δεξιά ο Ανδρέας Λοβέρδος, ανιψιός από την αδελφή του Ιωάννη Μεταξά. Φωτογραφία του 1930.

                                                   Ευχές στον παππού και στη γιαγιά (1937)