ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2026 - ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ – ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ 19ος ΑΙΩΝΑΣ - Ιστορικές εικόνες και τεκμήρια από τη γέννηση μιας πόλης

Το Ψηφιακό Αρχείο παρουσιάζει ένα ξεχωριστό ψηφιακό ημερολόγιο αφιερωμένο στο Δεδέαγατς – τη σημερινή Αλεξανδρούπολη – του 19ου αιώνα. Μέσα από σπάνιο φωτογραφικό υλικό και ιστορικά τεκμήρια, αναδεικνύονται οι απαρχές και η σταδιακή διαμόρφωση μιας πόλης που γεννήθηκε δίπλα στη
θάλασσα και εξελίχθηκε σε σημαντικό αστικό και εμπορικό κέντρο της Θράκης.

Οι εικόνες και τα ντοκουμέντα που περιλαμβάνονται αποτελούν πολύτιμες μαρτυρίες της καθημερινής ζωής, της αρχιτεκτονικής, των ανθρώπων και των κοινωνικών μετασχηματισμών της εποχής. Το ημερολόγιο διατίθεται σε μορφή PDF, ελεύθερα προσβάσιμο, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να το κατεβάσει και να γνωρίσει την ιστορία της πόλης μέσα από αυθεντικές πηγές.

Η παρούσα έκδοση φιλοδοξεί να συμβάλει στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και στη διάδοση της τοπικής ιστορίας, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας.

Με την ευκαιρία της νέας χρονιάς, ευχόμαστε το νέο έτος να φέρει υγεία, δημιουργικότητα και έμπνευση, καθώς και νέες πρωτοβουλίες που θα συνεχίσουν να φωτίζουν το παρελθόν και να ενισχύουν τη γνώση και τον πολιτισμό.

Καλή χρονιά σε όλες και όλους!

 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2026 - ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ – ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ 19ος ΑΙΩΝΑΣ -  Ιστορικές εικόνες και τεκμήρια από τη γέννηση μιας πόλης

Η Επιλογή του Λιμένα Δεδέαγατς ως Κύριου Λιμένα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: Νεότερα Στοιχεία από ένα Δημοσίευμα της Περιόδου

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει και αναλύει ένα ιστορικό απόσπασμα δημοσιεύματος που αναφέρεται στην απόφαση μεταφοράς του λιμένα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την Αίνου στο Δεδέαγατς, με την ίδια λειτουργία της σιδηροδρομικής σύνδεσης. Το δημοσίευμα παρέχει νέες πληροφορίες σχετικά με τους παράγοντες επιλογής του λιμένα. Έως σήμερα επικρατούσε η άποψη ότι οι συνεχείς επιχωματώσεις του λιμανιού της Αίνου από το δέλτα του Έβρου αποτελούσαν τον κυρίαρχο λόγο για τη μεταφορά.

Ωστόσο, η αναφορά στο δημοσίευμα για την επιδημία είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς προσφέρει στοιχεία για τις επιδημιολογικές συνθήκες της εποχής και τη σύνδεσή τους με οικονομικές αποφάσεις. Έτσι φαίνεται ότι η Αίνου, παρά τη γεωγραφική και οικονομική της θέση, αντιμετώπιζε περιοδικά προβλήματα υγείας που επηρέαζαν τη λειτουργικότητα του λιμένα κατά τη θερινή περίοδο.

Η μελέτη αυτού του δημοσιεύματος επιβεβαιώνει ότι η επιλογή του λιμένα Δεδέαγατς δεν οφείλεται αποκλειστικά σε γεωγραφικούς ή οικονομικούς παράγοντες, αλλά και σε ζητήματα δημόσιας υγείας, γεγονός που αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την ιστορική και οικονομική ανάλυση της περιοχής. Το εύρημα αυτό εμπλουτίζει τη σύγχρονη ιστοριογραφία σχετικά με την ανάπτυξη των λιμένων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αναδεικνύει τη σημασία της υγειονομικής διάστασης στις στρατηγικές αποφάσεις και πλέον παρέχει ακριβή γνώση για την ημερομηνία έναρξης των εργασιών κατασκευής του λιμανιού.

Ψυχανάλυση και Θρησκεία (1947): Ένα ξεχασμένο τεκμήριο του ελληνικού διαλόγου μεταξύ Φρόιντ και πίστης

Το βιβλίο Ψυχανάλυσις και Θρησκεία της Α. Παρασκευοπούλου, που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1947 από τις Εκδόσεις Αρμονία, αποτελεί ένα από τα πρώιμα ελληνικά κείμενα που επιχειρούν μια συστηματική αναμέτρηση με τη σκέψη του Sigmund Freud στον χώρο της θρησκείας. Αν και σήμερα παραμένει σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό, το έργο αυτό προσφέρει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της πνευματικής ατμόσφαιρας της μεταπολεμικής Ελλάδας, όταν οι ψυχολογικές επιστήμες άρχισαν να διεισδύουν στον δημόσιο διάλογο και να συναντούν την παραδοσιακή θεολογική σκέψη.

Το έτος έκδοσης δεν είναι τυχαίο· η Ελλάδα μόλις είχε εξέλθει από τη δίνη της Κατοχής και βρισκόταν ήδη στη δίνη του Εμφυλίου. Το ενδιαφέρον για ζητήματα «ανθρωπολογίας» —τι είναι ο άνθρωπος, πώς λειτουργεί η ψυχή, ποια είναι η θέση της πίστης— ήταν έντονο και επείγον. Η ψυχανάλυση είχε αρχίσει να γίνεται γνωστή, αν και με επιφυλάξεις, και τα έργα του Freud κυκλοφορούσαν σε μεταφράσεις ή περιλήψεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το βιβλίο της Παρασκευοπούλου λειτουργεί ως ένα είδος πνευματικού συνδετικού κρίκου.

Το έργο χωρίζεται σε δύο μεγάλους άξονες:

Α. Παρουσίαση των θεωριών του Freud

Το πρώτο μέρος επιχειρεί μια πιστή, καθαρά περιγραφική έκθεση των βασικών αρχών της φροϋδικής σκέψης:

• το ασυνείδητο,

• τη libido ως κινητήρια δύναμη της ψυχικής ζωής,

• τα συμπλέγματα,

• τις νευρώσεις,

• τις εξιδανικεύσεις,

• και τις φροϋδικές ερμηνείες του τοτεμισμού και του ταμπού.

Το κεντρικό σημείο αφορά τη φροϋδική θέση για τη θρησκεία: ως ψυχολογική αυταπάτη, ως προβολή πατρικών αναγκών και ως συλλογική νεύρωση που εξηγείται μέσω της σεξουαλικής και οικογενειακής δυναμικής.

Β. Κριτική της φροϋδικής θεωρίας

Στο δεύτερο μέρος ο συγγραφέας αναλαμβάνει να αντιπαρατεθεί στις φροϋδικές θέσεις. Η κριτική του:

• απορρίπτει την υπερβολική έμφαση στο λίμπιντο,

• αμφισβητεί τη δυνατότητα της ψυχανάλυσης να ερμηνεύσει ολοκληρωμένα τον θρησκευτικό βίο,

• υποστηρίζει ότι η θρησκεία δεν μπορεί να θεωρηθεί νεύρωση,

• επανεξετάζει την ψυχολογική σημασία της ενοχής,

• και υπερασπίζεται την έννοια του Θεού και της Εκκλησίας ως πραγματικότητες που υπερβαίνουν τις ψυχολογικές εξηγήσεις.

Η δομή του βιβλίου είναι καθρέφτης: κάθε κεφάλαιο παρουσίασης του Freud στο πρώτο μέρος αντικαθρεφτίζεται από αντίστοιχο κεφάλαιο κριτικής στο δεύτερο. Αυτό καθιστά το έργο χρήσιμο ως συγκριτικό εγχειρίδιο.

Η Ανεγερσιακή Πρωτοβουλία του Ναού Αγίου Νικολάου στο Δεδέαγατς

 Η δημιουργία του ναού του Αγίου Νικολάου στο τότε Δεδέαγατς συνιστά χαρακτηριστικό παράδειγμα πρώιμης κοινοτικής οργάνωσης και εκκλησιαστικής μέριμνας. Παλαιότερα τεκμήρια αποκαλύπτουν ότι η τοπική κοινωνία είχε αναπτύξει οργανωμένη επιθυμία για την ίδρυση μόνιμου ενοριακού ναού πολύ νωρίτερα από ό,τι συνήθως αναφέρεται. Οι κάτοικοι προχώρησαν στην αγορά συγκεκριμένου οικοπέδου με αποκλειστικό σκοπό την ανέγερση του ναού, γεγονός που καταδεικνύει τόσο τον βαθύ δεσμό τους με τον τιμώμενο Άγιο όσο και τον συστηματικό τρόπο οργάνωσης ενός μικρού αλλά δυναμικού οικισμού.

Την περίοδο αυτή, η περιοχή υπαγόταν εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Μαρωνείας, γεγονός που προσέδιδε θεσμική δομή και εποπτεία στην όλη προσπάθεια. Παράλληλα, συγκροτήθηκε ειδική ναυτική αδελφότητα, η οποία ανέλαβε τη συγκέντρωση πόρων και τη γενικότερη ενίσχυση των σχετικών ενεργειών, λειτουργώντας ως οργανωμένος φορέας υποστήριξης της κοινότητας. Σύμφωνα με τα σωζόμενα στοιχεία, για την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανεγέρσεως θα απαιτούνταν και η έκδοση σουλτανικού φιρμανιού, όπως προβλεπόταν από την οθωμανική διοίκηση για την οικοδόμηση χριστιανικών ναών.

Η συντονισμένη αυτή δράση — κοινωνική, οικονομική και πνευματική — αποτυπώνει την ουσιαστική συμβολή του ναού στη διαμόρφωση της ταυτότητας του οικισμού και στη διαρκή σύνδεσή του με την τοπική παράδοση μέχρι και σήμερα.

Σημείωση: Για λόγους ιστορικής έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη, η ακριβής χρονολογία του αποσπάσματος δεν αναρτάται.