Με αφορμή την ολοκλήρωση του ερευνητικού μου έργου για τη ζωή και τη δράση του Ιωάννη Δ. Φραγκούλη, του Νομάρχη Έβρου κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αναδείχθηκαν νέες πτυχές της τοπικής ιστορίας που ανατρέπουν –ή τουλάχιστον επανεξετάζουν– την υπάρχουσα μνημονική συγκρότηση της περιοχής.
Η ιστορική έρευνα δεν αναδεικνύει μόνο γεγονότα. Αναδεικνύει και πρόσωπα. Και ενίοτε φέρνει στο φως μορφές που, ενώ διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο, παραμένουν άγνωστες στο ευρύ κοινό.
Ένα τέτοιο πρόσωπο αναδύθηκε μέσα από τα αρχεία του Γρηγόρη Χρυσοστόμου: ένας νομικός, διορισμένος από τον Φραγκούλη ως γενικός εισαγγελέας στην ουδέτερη ζώνη του Νομού Έβρου, την εποχή που η κατοχή είχε επιφέρει πλήρη διοικητική διάλυση.
Δικαιοσύνη κάτω από τη σκιά της Γκεστάπο
Η αποστολή του ήταν σχεδόν ακατόρθωτη: να απονέμει δικαιοσύνη σε μια εποχή που κυριαρχούσε η αναρχία, η καταπίεση και ο φόβος. Κι όμως, κατάφερε –κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της Γκεστάπο και των ντόπιων συνεργατών της– να τηρήσει τις αρχές του δικαίου, προστατεύοντας όσο μπορούσε τον πολίτη και τον κοινωνικό ιστό.
Μετά την αποχώρηση των Γερμανών και μέχρι την εγκατάσταση της απελευθερωτικής ελληνικής διοίκησης, η περιοχή διοικούνταν από τον ΕΛΑΣ. Παρά το νέο καθεστώς, ο συγκεκριμένος εισαγγελέας δεν διώχθηκε, δεν ενοχλήθηκε – γεγονός που από μόνο του αποτελεί τεκμήριο της αμεροληψίας και της ηθικής του ακεραιότητας.
Ένας άνθρωπος της καθημερινότητας
Στη διάρκεια της έρευνας, ήρθα σε επαφή με ανθρώπους που τον γνώρισαν. Περιγράφουν έναν λιτοδίαιτο και σεμνό άνδρα, που δεν απέκτησε ποτέ αυτοκίνητο και μετακινούνταν με λεωφορείο. Στις ώρες εκτός του επαγγέλματός του, προτιμούσε τη συντροφιά των απλών ανθρώπων στα χωριά του Έβρου. Έπαιζε χαρτιά, πήγαινε για ψάρεμα — ποτέ δεν διεκδίκησε τιμές ή δημόσια αναγνώριση.
Μνήμη και λήθη: τι (δεν) μνημονεύουμε τελικά;
Και όμως, σήμερα, σχεδόν κανείς στον Νομό Έβρου δεν γνωρίζει το όνομά του. Οι λόγοι; Πολλοί. Πρώτα και κύρια, η διαχρονική έλλειψη ενδιαφέροντος για την τοπική ιστορία – ιδιαίτερα για τις γκρίζες, αμφίσημες αλλά και ηρωικές πτυχές της.
Αυτό το άρθρο δεν αποτελεί παρά μια πρώτη απόπειρα να ανοίξει η συζήτηση: Τι αξίζει να θυμόμαστε; Ποιον επιλέγουμε να τιμούμε – και γιατί; Η Ιστορία δεν είναι μόνο εκείνη που διδασκόμαστε, αλλά και εκείνη που σιωπηρά αποσιωπούμε.
Επίλογος – Ένα όνομα, μια υπόσχεση
Γνωρίζω το όνομα και το επώνυμο του συγκεκριμένου προσώπου. Δεν το αναφέρω ακόμη, όχι από μυστικοπάθεια, αλλά από σεβασμό. Το όνομα αυτού του ανθρώπου θα ανακοινωθεί σε επόμενο άρθρο, αφιερωμένο αποκλειστικά σε εκείνον — όπως ακριβώς του αρμόζει: με πληρότητα, ιστορική τεκμηρίωση και το βάθος που αξίζει στη ζωή και το έργο του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου