Παρθενική άφιξη των «Ελληνικών Αεροπορικών Γραμμών» στην Αλεξανδρούπολη – περ. 1949–1950

 
Η ασπρόμαυρη αυτή φωτογραφία αποτυπώνει μια ιστορική στιγμή για την πόλη της Αλεξανδρούπολης: την πρώτη άφιξη αεροσκάφους των «Ελληνικών Αεροπορικών Γραμμών» (T.A.E.), προδρόμου της Ολυμπιακής Αεροπορίας.
Στο φόντο διακρίνεται το αεροσκάφος τύπου Douglas DC-3, με τα χαρακτηριστικά ελληνικά διακριτικά SX-BAH και την επιγραφή «Ελληνικαί Αεροπορικαί Γραμμαί – Greek Airlines».

Στο προσκήνιο εικονίζεται ο βουλευτής και πρώην υπουργός Γρηγόρης Χρυσόστομου, περιστοιχισμένος από τοπικούς παράγοντες και εκπροσώπους των αρχών, κατά την τελετή υποδοχής της πρώτης πτήσης.
Η φωτογραφία, τραβηγμένη στο παλιό πεδίο προσγείωσης της πόλης, αποπνέει το κλίμα αισιοδοξίας και προόδου της μεταπολεμικής Ελλάδας, σε μια εποχή που η αεροπορική συγκοινωνία έφερνε πιο κοντά την περιφέρεια με την πρωτεύουσα.

Η άφιξη αυτή σηματοδότησε την ένταξη της Αλεξανδρούπολης στο δίκτυο των εσωτερικών αεροπορικών γραμμών και αποτέλεσε ορόσημο για την ανάπτυξη των μεταφορών και της επικοινωνίας στη Θράκη.

Karl Leo Heinrich Lehmann (1894–1960): Ο αρχαιολόγος της Σαμοθράκης

 Στις 2 Αυγούστου 1955, ο Γρηγόρης Χρυσοστόμου και η ελίτ της τότε Αλεξανδρούπολης παρέθεσαν επίσημο γεύμα προς τιμήν του Karl Leo Heinrich Lehmann.

Ο Χρυσοστόμου γνώριζε αγγλικά και γαλλικά· τα αγγλικά τα έμαθε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ένας εβραίος δάσκαλος στην Αθήνα του παρέδιδε μαθήματα γαλλικών.

Ποιος ήταν ο Karl Leo Heinrich Lehmann;

Ο Karl Leo Heinrich Lehmann (1894–1960) ήταν Γερμανογενής Αμερικανός ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος και πανεπιστημιακός καθηγητής, γνωστός για το αρχαιολογικό του έργο στη Σαμοθράκη και τις σχετικές εκδόσεις του. Από το 1935 έως τον θάνατό του το 1960, υπήρξε καθηγητής στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, όπου ίδρυσε και διηύθυνε το Ταμείο Αρχαιολογικών Ερευνών.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Lehmann γεννήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1894 στο Ρόστοκ της Γερμανίας, σε λουθηρανική οικογένεια εβραϊκής καταγωγής. Ήταν γιος του καλλιτέχνη Henriette "Henni" Lehmann (1862–1937) και του δικηγόρου Karl Lehmann (1858–1918), ενώ η αδελφή του, Eva Fiesel, υπήρξε διακεκριμένη γλωσσολόγος.

Σπούδασε στα πανεπιστήμια Tübingen, Göttingen και Μονάχου. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1917–1918) υπηρέτησε ως μεταφραστής στην τουρκική ναυτική διοίκηση.
Το 1922 έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου με θέμα «Οι αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις της Μεσογείου: Συνεισφορές στην ιστορία της αστικής ανάπτυξης στην αρχαιότητα», υπό την επίβλεψη του Ulrich von Wilamowitz-Moellendorf.

Ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία

1923: Εργάστηκε στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο (DAI) στην Αθήνα.

1924: Μετατέθηκε στο παράρτημα του Ινστιτούτου στη Ρώμη.

1925–1929: Δίδαξε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης.

1929–1933: Διετέλεσε διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Münster.

Το 1933, ενώ βρισκόταν σε ανασκαφή στην Πομπηία, απομακρύνθηκε από τους Ναζί λόγω της εβραϊκής του καταγωγής και των φιλελεύθερων πολιτικών του πεποιθήσεων.
Μετά από δύο χρόνια στην Ιταλία, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες (1935) και εντάχθηκε στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, όπου συνεργάστηκε με τον Walter William Spencer Cook.

Το έργο του στη Σαμοθράκη

Ο Lehmann ήταν ο ιδρυτής και διευθυντής του Ταμείου Αρχαιολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Υπήρξε επίσης συνιδρυτής της Απογραφής Αντικειμένων Τέχνης και Αρχιτεκτονικής της Αναγέννησης (1946).
Στη Σαμοθράκη ηγήθηκε σημαντικών ανασκαφών και επιστημονικών δημοσιεύσεων, που αποτέλεσαν θεμέλιο για τη μελέτη των αρχαίων ιερών του νησιού.

Εκδόσεις (επιλογή)

1923 – Die antiken Hafenanlagen des Mittelmeeres: Beiträge zur Geschichte des Städtebaues in Altertum (Λειψία, Γερμανία)

1926 – Die Trajanssäule: Ein römisches Kunstwerk zu Beginn der Spätantike (Βερολίνο–Λειψία, Γερμανία, τόμοι 1–2)

1947 – Thomas Jefferson: American Man (Macmillan, Νέα Υόρκη)

1959 – Samothrace: The Hieron (Pantheon Books, Νέα Υόρκη)

Μαθητές και προσωπική ζωή

Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγονται οι Phyllis Pray Bober, Otto Brendel, Bluma L. Trell και Theresa Goell.
Το 1920 παντρεύτηκε την Elwine Hartleben, με την οποία χώρισε το 1944 (χρησιμοποιούσε τότε το διπλό επίθετο Lehmann-Hartleben).
Την ίδια χρονιά πολιτογραφήθηκε Αμερικανός πολίτης και παντρεύτηκε την αρχαιολόγο Phyllis Williams, συνεργάτιδά του στις ανασκαφές της Σαμοθράκης

Θάνατος και κληρονομιά

Ο Lehmann πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 1960 στη Βασιλεία της Ελβετίας, ενώ επεξεργαζόταν τις εκδόσεις Samothrace για το Ίδρυμα Bollingen.
Η συμβολή του στην αρχαιολογία της Ελλάδας, και ιδιαίτερα στη Σαμοθράκη, παραμένει καθοριστική έως σήμερα.

Ανακοίνωση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου προς τον λαό του Έβρου (1958)

Με τον αγαπημένο του γιο Ζαφείρη

 Η ανακοίνωση του πρώην υπουργού και αγωνιστή Γρηγόρη Χρυσοστόμου, δημοσιευμένη το 1958,
λίγο πριν τον ξαφνικό θάνατό του, αποτελεί μια ειλικρινή αποτίμηση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης εκείνης της εποχής. Ο Χρυσοστόμου, με εμφανή απογοήτευση για την παραγκώνισή του από το Κόμμα των Φιλελευθέρων μετά το 1956, αναδεικνύει τη διαρκή του πίστη στα λαϊκά και δημοκρατικά ιδεώδη, υπερασπίζεται τα δικαιώματα των αγροτών και των εργαζομένων και στηλιτεύει την εγκατάλειψη της επαρχίας έναντι των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Μέσα από την αυτοκριτική και την αδιαπραγμάτευτη στάση του, προτάσσει την ενότητα και την αγωνιστικότητα, καλώντας τον λαό του Έβρου να μείνει προσηλωμένος στις αξίες της δικαιοσύνης, της διαφάνειας και της πραγματικής λαϊκής ενότητας.

 

Τοπική Ηλεκτροδότηση πριν τη ΔΕΗ: Το χρηματικό ένταλμα της Ορεστιάδας για παροχή ρεύματος από εργολάβο το 1935

 Το χρηματικό ένταλμα της Ορεστιάδας του 1935 αποτελεί πολύτιμο αρχειακό τεκμήριο για την τεχνολογική και κοινωνική ιστορία της περιφερειακής Ελλάδας. Το έγγραφο αυτό αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλιζόταν η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στη Θράκη και σε πολλά μικρά αστικά κέντρα της εποχής: όχι από κάποια κρατική υπηρεσία ή ενιαίο δίκτυο, αλλά μέσω εργολάβων που διέθεταν δικές τους μικρές ηλεκτρογεννήτριες, πολύ πριν την ίδρυση της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) και τη διασύνδεση της χώρας.​

Το ένταλμα φέρει την επίσημη κεφαλίδα «Χρηματικόν Ένταλμα εις βάρος του Προϋπολογισμού» και εκδόθηκε υπέρ του εργολάβου Τρανού Ιωάννη, με συνολικό ποσό 19.310 δραχμών. Πρόκειται για χαρακτηριστική γραφειοκρατική φόρμα της εποχής, με ημερομηνία 30/8/1935 και σφραγίδα της Κοινότητας Ορεστιάδος. Η καταβολή του ποσού αφορά την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος εντός της Ορεστιάδας για τον Ιούλιο του 1935 και συνοδεύεται από τις υπογραφές των τοπικών αξιωματούχων και σχετικές σημειώσεις.

​Τη δεκαετία του 1930, η ηλεκτρική ενέργεια παρέμενε πολυτέλεια για τα περισσότερα χωριά και μικρές πόλεις της Ελλάδας. Δεν υπήρχε εθνικό ή διασυνδεδεμένο δίκτυο· οι μεγάλες εταιρείες ηλεκτρισμού περιορίζονταν στα μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ η ύπαιθρος στηριζόταν σε εργολάβους ή τοπικούς επιχειρηματίες με μικρά εργοστάσια, περιορισμένης ισχύος και ωραρίου. Οι διακοπές ήταν συχνές, το κόστος υψηλό, και η παροχή γινόταν με καύσιμα όπως πετρέλαιο ή γαιάνθρακα.

Αυτή η πρακτική διήρκεσε έως το 1950, οπότε και ιδρύθηκε η ΔΕΗ και ξεκίνησε η μεγάλη ενοποίηση και εξαγορά όλων των ιδιωτικών εταιρειών και δημοτικών μονάδων ηλεκτροδότησης. Το ένταλμα της Ορεστιάδας φανερώνει γλαφυρά μια εποχή όπου ο ηλεκτροφωτισμός των δρόμων και η ύπαρξη ρεύματος στα σπίτια αποτελούσαν δείγματα προόδου και ανερχόμενης τοπικής ευημερίας.

Η ψηφιακή ανάρτηση του συγκεκριμένου εγγράφου, συνοδευόμενη από την παρούσα ιστορική ανάλυση, βοηθά τον αναγνώστη να κατανοήσει πληρέστερα το κοινωνικό και τεχνολογικό τοπίο της προπολεμικής επαρχίας, καθώς και τον σημαντικό ρόλο των τοπικών αρχείων στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης.

​