Συνέλευση Στελεχών Κόμματος Φιλελευθέρων – Πόλη Αλεξανδρούπολης και Συνοικισμοί Ημερομηνία: 15 Ιουλίου 1951

 

Στη συνέλευση συμμετείχαν τα στελέχη του Κόμματος των Φιλελευθέρων από την πόλη της Αλεξανδρούπολης και τους γύρω συνοικισμούς, με κύριο σκοπό τη συζήτηση και τη λήψη αποφάσεων για καίρια ζητήματα που αφορούν την πολιτική στρατηγική και την οργανωτική αναβάθμιση της τοπικής κομματικής δομής. Παράλληλα, εξετάστηκαν και εγκρίθηκαν ψηφίσματα, όπως αυτό προς τιμήν των ηρωικών μαχητών στην Κορέα, καθώς και άλλα θέματα ευρύτερης σημασίας.

Τα πρακτικά της συνέλευσης καταγράφουν τα ονόματα των συμμετεχόντων στελεχών, την ιδιότητά τους, καθώς και τους τομείς ευθύνης που τους ανατέθηκαν, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των αποφάσεων.

Συνέλευση Στελεχών Κόμματος Φιλελευθέρων – Πόλη Αλεξανδρούπολης και Συνοικισμοί
Ημερομηνία: 15 Ιουλίου 1951 

ΑΥΡΙΑΝΗ ΕΛΛΑΣ: Περίληψη του Προγράμματος του Κόμματος των Φιλελευθέρων (1951)

Το πρόγραμμα του Κόμματος των Φιλελευθέρων του 1951 διαμορφώθηκε σε μια κρίσιμη καμπή της ελληνικής ιστορίας, με τη χώρα να ανασυντάσσεται από τις τραυματικές εμπειρίες της Δικτατορίας του Μεταξά, της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα, και του Εμφυλίου Πολέμου. Σε αυτό το περιβάλλον, οι Φιλελεύθεροι αναδείχθηκαν ως πολιτική δύναμη που στόχευε στην ανασυγκρότηση του κράτους, την εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών και την κοινωνική πρόοδο.

Η παράδοση του Κόμματος, βασισμένη στις αρχές του ανθρωπισμού, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, παραμένει διαχρονική. Στόχος του ήταν να προσαρμόσει τη φιλελεύθερη ιδεολογία στις απαιτήσεις της εποχής, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για σύνθεση της ατομικής πρωτοβουλίας με το εθνικό και κοινωνικό συμφέρον. Παράλληλα, υποστήριξε τη δημοκρατία ως σύστημα που προασπίζει τα δικαιώματα των πολιτών, εναντιωνόμενο σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού.

Το πρόγραμμα υπογραμμίζει την αποφασιστική συμβολή των Φιλελευθέρων στη σταθεροποίηση της χώρας μετά την κρίση της ανταρσίας, ενώ δεσμεύεται για την υποστήριξη των πληγέντων και την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής για όλους τους Έλληνες. Η ανάλυση των αρχών και στόχων του αποτελεί μια ουσιαστική βάση για τη μελέτη της πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας της περιόδου.

 Περίληψη του Προγράμματος του Κόμματος των Φιλελευθέρων (1951)

Φάκελος “Δημόσια Ασφάλεια”: Ο Γρηγόρης Χρυσοστόμου, ο Ευάγγελος Κασάπης (Κρίτων) και ο Εμφύλιος στον Έβρο

 

Διάβασα το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του φίλου Παντελή Αθανασιάδη με θέμα: «Η αδιαλλαξία των ανταρτών το 1946 έβαψε με αίμα τον Έβρο», το οποίο δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο (https://sitalkisking.blogspot.com/2014/08/1946.html). Το κείμενο παρουσιάζει πολλές σημαντικές πτυχές της ταραγμένης εκείνης περιόδου. Εγώ, ωστόσο, εστίασα ιδιαίτερα στην αναφορά του συγγραφέα στις προσπάθειες που είχε καταβάλει ο βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων στον Νομό Έβρου, Γρηγόρης Χρυσοστόμου, να έρθει σε επαφή με τον Βαγγέλη Κασάπη, αρχηγό του Δημοκρατικού Στρατού. Στόχος του ήταν να αποτρέψει την κλιμάκωση και να τερματίσει τον Εμφύλιο Πόλεμο εν τη γενέσει του.

Η άποψη αυτή ενισχύεται από αναφορές του ίδιου του Βαγγέλη Κασάπη στο βιβλίο του «Ο Εμφύλιος στον Έβρο 1946-1949» (σελ. 456). Επιπλέον, ο φάκελος «Δημόσια Ασφάλεια» του Γρηγόρη Χρυσοστόμου, ο οποίος περιλαμβάνει εκατοντάδες τεκμήρια όπως προκηρύξεις, αλληλογραφία, δημοσιεύματα, κρατικά έγγραφα και αναφορές από τις υπηρεσίες δημόσιας ασφάλειας του Νομού Έβρου, προσφέρει πλούσιο υλικό για την κατανόηση αυτής της προσπάθειας. Από μια πρώτη επεξεργασία του φακέλου προκύπτουν σημαντικά στοιχεία που ενισχύουν τη σύνθεση συγκεκριμένων συμπερασμάτων.

Πρωτίστως, φαίνεται πως ο Βαγγέλης Κασάπης (γνωστός και ως «Κρίτων») δεν διακατεχόταν από φιλοβουλγαρικά αισθήματα, όπως τεκμηριώνεται από τις προκηρύξεις του. Από την άλλη, η επικοινωνία του Γρηγόρη Χρυσοστόμου με τους αντάρτες, καθώς και με κορυφαία στελέχη του Δημοκρατικού Στρατού, αναδεικνύει τον ρόλο του, ιδιαίτερα ως δίαυλου επικοινωνίας. Ο φάκελος περιλαμβάνει τόσο τις προκηρύξεις του Ευάγγελου Κασάπη όσο και του Λάμπρου.

Σημαντική είναι και η εισήγηση του Χρυσοστόμου στη συνεδρίαση της Βουλής στις 18 Νοεμβρίου 1946, καθώς και η έντονη δραστηριότητά του στις συνεδριάσεις της ίδιας περιόδου. Ο βουλευτής, μέσα από δεκάδες επιστολές και παρακλήσεις για την απελευθέρωση συλληφθέντων πολιτών, αλλά και μέσω επίμονων ενεργειών προς τη Διεύθυνση Ασφαλείας και τον ίδιο τον Υπουργό Εσωτερικών, ανέδειξε τον ανθρωπιστικό του ρόλο. Αν και είναι ίσως πρόωρο να καταλήξουμε σε τελεσίδικα συμπεράσματα, τα τεκμήρια του αρχείου του Χρυσοστόμου αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη για τη μελλοντική ιστορική έρευνα.

Με βάση το αρχείο αυτό, διαθέτουμε πλέον ουσιαστικά στοιχεία που όχι μόνο φωτίζουν άγνωστες πτυχές της εποχής, αλλά μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια εκτενέστερη και τεκμηριωμένη μελέτη στο μέλλον.

 

"Μοναρχία ή Δημοκρατία: Η στάση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου σε μια κρίσιμη περίοδο"

Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, με μακρά παράδοση υποστήριξης των δημοκρατικών αξιών και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, βρέθηκε αντιμέτωπο με κρίσιμα διλήμματα την περίοδο 1946-1947. Η πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα τεταμένη, με την έναρξη του Εμφυλίου Πολέμου και την επιστροφή της μοναρχίας στο επίκεντρο της εθνικής συζήτησης. Σε αυτό το πλαίσιο, το δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1946 αποτέλεσε σημείο καμπής για το μέλλον της χώρας, θέτοντας τα πολιτικά κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των Φιλελευθέρων, ενώπιον δύσκολων αποφάσεων.

Το δημοψήφισμα, το οποίο διεξήχθη υπό την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη και σε συνθήκες έντονης πολιτικής πόλωσης, κατέληξε υπέρ της επιστροφής του βασιλιά Γεωργίου Β', με ποσοστό 68,4%. Ωστόσο, οι συνθήκες διεξαγωγής του, με καταγγελίες για νοθεία και κρατική τρομοκρατία, κλόνισαν τη νομιμοποίησή του. Η επάνοδος του βασιλιά στις 28 Σεπτεμβρίου 1946 συνοδεύτηκε από την επαναφορά του βασιλευόμενου κοινοβουλευτικού συστήματος, αλλά και την ενίσχυση της πολιτικής πόλωσης μεταξύ φιλοβασιλικών και αντιβασιλικών δυνάμεων.

 Σε αυτή την κρίσιμη καμπή, το Κόμμα των Φιλελευθέρων παρουσίασε εσωτερικές διαιρέσεις και αμφισημία στη στάση του. Επισήμως, το κόμμα δεν κάλεσε σε αποχή από το δημοψήφισμα, αλλά εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις για τη διαδικασία, χαρακτηρίζοντάς τη αμφισβητούμενη λόγω της νοθείας και του κλίματος τρομοκρατίας. Πολλά στελέχη και υποστηρικτές των Φιλελευθέρων, ωστόσο, απείχαν ανεπίσημα, θεωρώντας ότι η διαδικασία ήταν προσχηματική και ελεγχόμενη από το φιλοβασιλικό κατεστημένο. Άλλοι συμμετείχαν, είτε ψηφίζοντας υπέρ είτε κατά, ανάλογα με τις προσωπικές τους πεποιθήσεις.

Η απόφαση του κόμματος να μην υιοθετήσει μια ενιαία γραμμή είχε διπλή στόχευση: αφενός, εξέφραζε την αμφισβήτηση για τη νομιμότητα της διαδικασίας, και αφετέρου, απέφευγε την περαιτέρω πολιτική πόλωση. Παρόλα αυτά, στο εσωτερικό του κόμματος υπήρχαν έντονες διαφωνίες. Ορισμένα στελέχη έβλεπαν τη μοναρχία ως μέσο σταθερότητας και εργαλείο για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου, ενώ άλλοι παρέμεναν πιστοί στη δημοκρατική παράδοση του κόμματος, επιμένοντας στην απόρριψη της μοναρχίας.

Μέσα σε αυτό το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο, η εισήγηση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου προς το Κόμμα των Φιλελευθέρων αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η προσέγγισή του αντανακλά όχι μόνο τη δική του πολιτική στάση απέναντι στη μοναρχία, αλλά και τις ευρύτερες εσωκομματικές διεργασίες που διαμόρφωσαν τη στρατηγική του κόμματος σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο για την Ελλάδα.

 Αρχείο: Εισηγητική θέση του Γρηγόρη Χρυσοστόμου για τη μοναρχία