"Η Απελευθέρωση της Αλεξανδρούπολης, η Γαλλική και Ελληνική Σημαία και το Πατριωτικό Όραμα της Θράκης και της Κύπρου—Επετειακός Λόγος Ι. Καρύδη, «Διευθυντή» Νομαρχίας, 14 Μαΐου 1956"

 Το κείμενο του Ι. Καρύδη, «διευθυντή» της Νομαρχίας Αλεξανδρούπολης, αποτελεί μια σπάνια τελετουργική ομιλία–μαρτυρία, η οποία καταγράφει με ζωντανές λεπτομέρειες τα γεγονότα της απελευθέρωσης της πόλης το 1920 και αναδεικνύει τη σημασία τους για την ελληνική Θράκη και τον ευρύτερο ελληνισμό.

Κεντρική θέση στην αφήγηση κατέχει το ιδιότυπο ιστορικό σκηνικό που διαμορφώνεται μετά τις περιόδους βουλγαρικής και οθωμανικής κατοχής: οι Γαλλικές Αρχές είναι οι πρώτες που υψώνουν τη γαλλική σημαία στην Αλεξανδρούπολη, σηματοδοτώντας έμπρακτα τη διεθνή υποστήριξη προς τα ελληνικά δίκαια. Λίγο αργότερα, ο ελληνικός στρατός αναλαμβάνει τη σκυτάλη και υψώνει την ελληνική σημαία σε μια ιδιαίτερα συγκινητική τελετή, με τη συνοδεία γαλλικής μουσικής και ενθουσιώδεις πανηγυρισμούς του λαού. Το επεισόδιο αυτό, σχεδόν λησμονημένο σήμερα, φωτίζει τον καθοριστικό ρόλο της Γαλλίας στη διπλωματική και στρατιωτική πορεία προς την απελευθέρωση της Θράκης.

Ο Καρύδης τονίζει με συνέπεια τη διαχρονική αξία της ενότητας και της ελευθερίας, καθώς και το πατριωτικό χρέος των νέων γενεών να τιμούν τους αγώνες των προγόνων και να συνεχίζουν την προσπάθεια για εθνική αυτοδιάθεση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά του στην Κύπρο, την οποία προβάλλει ως το επόμενο μεγάλο εθνικό αίτημα του ελληνισμού, συνδέοντας νοητά την ιστορική εμπειρία της Θράκης με τον σύγχρονο –τότε– κυπριακό αγώνα. Η σύνδεση αυτή προσδίδει πανελλήνιο εύρος στο μήνυμα της ομιλίας και αποκαλύπτει την ολιστική αντίληψη του συντάκτη για τη γεωπολιτική και εθνική ενότητα του ελληνικού κόσμου.

Το τεκμήριο αυτό αποτελεί πολύτιμο μνημείο συλλογικής μνήμης και ιστορικής τεκμηρίωσης, καθώς διασώζει στοιχεία που δεν έχουν ευρέως καταγραφεί: την ανύψωση της γαλλικής σημαίας, την ύπαρξη ρωσικού μνημείου, τη μνεία των μπεκτασίδων, τη συμμετοχή των συμμάχων στον πανηγυρισμό της ελευθερίας, καθώς και τον εορταστικό χαρακτήρα της εθνικής τελετής με έντονη διεθνή διάσταση. Παράλληλα, αναδεικνύει τη σύνδεση του θρακικού αγώνα με το όραμα της απελευθέρωσης της Κύπρου, ως αναπόσπαστου μέρους του ελληνικού έθνους.

Η επίσημη υπογραφή του Ι. Καρύδη, στελέχους της τοπικής διοίκησης, προσδίδει στο κείμενο ιδιαίτερη βαρύτητα και αξιοπιστία, καθιστώντας το καθρέφτη της πολιτικής και κοινωνικής οπτικής της εποχής.

 

Το σκάνδαλο Μπακόπουλου και η εμπιστευτική αναφορά (1948–1949): Μια τεκμηριωμένη αποτύπωση της μεταπολεμικής διοικητικής κρίσης

Η εμπιστευτική αναφορά που συνέταξε ο πλωτάρχης του Λιμενικού Σώματος Ν. Σταμπουλής αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά τεκμήρια για τη μελέτη της δημόσιας διοίκησης στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Το συγκεκριμένο έγγραφο, το οποίο φυλάσσεται πλέον στο προσωπικό αρχείο του τότε Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Γρηγόρη Χρυσοστόμου, προσφέρει μια σπάνια και λεπτομερή καταγραφή των θεσμικών αντιδράσεων απέναντι σε ένα σκάνδαλο οικονομικής κακοδιαχείρισης που συγκλόνισε το Λιμενικό Σώμα την περίοδο 1948–1949.

Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκεται ο υποπλοίαρχος και οικονομικός διαχειριστής του Σώματος, Κωνσταντίνος Μπακόπουλος, ο οποίος κατηγορήθηκε για συστηματική υπεξαίρεση σημαντικών χρηματικών ποσών από τα ταμεία του Λιμενικού. Η διαφυγή του στο εξωτερικό ενεργοποίησε μια εκτεταμένη διεθνή αναζήτηση, στην οποία ενεπλάκησαν διπλωματικές, αστυνομικές και δικαστικές αρχές της Ελλάδας. Η υπόθεση ολοκληρώθηκε το 1949 με τον εντοπισμό και την έκδοση του Μπακόπουλου από τη Βενεζουέλα, γεγονός που σηματοδότησε μια από τις πρώτες οργανωμένες διακρατικές συνεργασίες μεταπολεμικής ποινικής δίωξης.

Η αναφορά του Σταμπουλή, ο οποίος είχε αποσταλεί στο εξωτερικό με εντολή του Υπουργού Γρηγόρη Χρυσοστόμου για τον εντοπισμό και τη σύλληψη του φυγόποινου αξιωματικού, προσφέρει μια μοναδική εσωτερική οπτική. Τεκμηριώνει τόσο τις διαδικασίες των διωκτικών αρχών όσο και τις δυσχέρειες της ελληνικής διοίκησης σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας και θεσμικής ανασυγκρότησης. Παράλληλα, αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος του Τύπου —ιδίως της εφημερίδας Ελευθερία— ο οποίος συνέβαλε στην ανάδειξη του ζητήματος σε πανεθνικό επίπεδο και στη διαμόρφωση ενός δημόσιου λόγου περί διαφάνειας και λογοδοσίας.

Το σκάνδαλο Μπακόπουλου συνιστά χαρακτηριστική περίπτωση των μεταπολεμικών προκλήσεων στη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας και στην οικοδόμηση αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου. Ως εκ τούτου, η αναφορά Σταμπουλή αποτελεί πολύτιμη πρωτογενή πηγή για την ιστορική έρευνα σχετικά με τη λειτουργία του κράτους, την πολιτική κουλτούρα της εποχής και τη σταδιακή εδραίωση της θεσμικής διαφάνειας στη μεταπολεμική Ελλάδα.

 

Αλεξανδρούπολη, 1959 — Η μπάντα, το Δημαρχείο και μια πόλη που θυμάται

Η φωτογραφία αυτή μάς ταξιδεύει στην Αλεξανδρούπολη του 1959, σε μια στιγμή που αποτυπώνει την ατμόσφαιρα και τον παλμό μιας άλλης εποχής. Στο επίκεντρο, η φιλαρμονική μπάντα του Δήμου παρελαύνει με επισημότητα, συνοδευόμενη από τον χαρακτηριστικό ήχο των χάλκινων πνευστών και του ταμπούρου.

Οι μουσικοί φορούν τις τυπικές στολές της εποχής — μακριά σκούρα παλτά, στολισμένα με μεταλλικά κουμπιά και διακριτικά, καθώς και πηλήκια με σήμα στο κέντρο. Οι στολές, λιτές αλλά επιβλητικές, αντικατοπτρίζουν το ήθος και την πειθαρχία που χαρακτήριζαν τη φιλαρμονική της πόλης. Κάθε μέλος πορεύεται περήφανα, γνωρίζοντας ότι εκπροσωπεί όχι μόνο τη μουσική, αλλά και την ίδια την ψυχή της Αλεξανδρούπολης.

Στο φόντο, το Δημαρχείο δεσπόζει με τον βασιλικό θυρεό στην πρόσοψή του, υπενθυμίζοντας την πολιτειακή μορφή της Ελλάδας εκείνης της εποχής. 

 

Παρθενική άφιξη των «Ελληνικών Αεροπορικών Γραμμών» στην Αλεξανδρούπολη – περ. 1949–1950

 
Η ασπρόμαυρη αυτή φωτογραφία αποτυπώνει μια ιστορική στιγμή για την πόλη της Αλεξανδρούπολης: την πρώτη άφιξη αεροσκάφους των «Ελληνικών Αεροπορικών Γραμμών» (T.A.E.), προδρόμου της Ολυμπιακής Αεροπορίας.
Στο φόντο διακρίνεται το αεροσκάφος τύπου Douglas DC-3, με τα χαρακτηριστικά ελληνικά διακριτικά SX-BAH και την επιγραφή «Ελληνικαί Αεροπορικαί Γραμμαί – Greek Airlines».

Στο προσκήνιο εικονίζεται ο βουλευτής και πρώην υπουργός Γρηγόρης Χρυσόστομου, περιστοιχισμένος από τοπικούς παράγοντες και εκπροσώπους των αρχών, κατά την τελετή υποδοχής της πρώτης πτήσης.
Η φωτογραφία, τραβηγμένη στο παλιό πεδίο προσγείωσης της πόλης, αποπνέει το κλίμα αισιοδοξίας και προόδου της μεταπολεμικής Ελλάδας, σε μια εποχή που η αεροπορική συγκοινωνία έφερνε πιο κοντά την περιφέρεια με την πρωτεύουσα.

Η άφιξη αυτή σηματοδότησε την ένταξη της Αλεξανδρούπολης στο δίκτυο των εσωτερικών αεροπορικών γραμμών και αποτέλεσε ορόσημο για την ανάπτυξη των μεταφορών και της επικοινωνίας στη Θράκη.