Η αγροτική επιτήρηση και ο αντικομμουνιστικός έλεγχος στον Έβρο κατά τη δικτατορία Μεταξά: Δύο σπάνια αρχειακά τεκμήρια από το Διδυμότειχο (1938-1939).

 Κατά την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά (1936-1941), το ελληνικό κράτος υιοθέτησε και εφάρμοσε ένα εκτεταμένο σύστημα επιτήρησης και κοινωνικού ελέγχου με στόχο κυρίως την αντιμετώπιση της κομμουνιστικής ιδεολογίας και γενικότερα οποιασδήποτε μορφής αντιπολίτευσης. Στο πλαίσιο αυτής της κατασταλτικής πολιτικής, ακόμη και στην αγροτική περιφέρεια, ο αγρονόμος όφειλε να καταρτίζει τακτικές μηνιαίες αναφορές προς τον Αστυνομικό Επόπτη Νομού Έβρου, πιστοποιώντας την απουσία ή διαπίστωση ανατρεπτικής δραστηριότητας στην περιοχή αρμοδιότητάς του.

Τα δύο εν λόγω τεκμήρια, με ημερομηνίες 21 Νοεμβρίου 1938 και 3 Ιουνίου 1939 αντίστοιχα, προέρχονται από την Υπηρεσία Αγροφυλακής Διδυμοτείχου και απευθύνονται στον αρμόδιο Αστυνομικό Επόπτη του νομού. Επαναλαμβανόμενο μοτίβο στις αναφορές αυτές αποτελεί η διαβεβαίωση ότι, κατόπιν "επισταμένης ερεύνης", δεν διαπιστώθηκε οποιαδήποτε ένδειξη κομμουνιστικής προπαγάνδας ή γενικότερα αντεθνικής δράσης, σύμφωνα με τα ιδεολογικά προτάγματα της εποχής.

Η γλώσσα και το ύφος των εγγράφων αντανακλούν τον τυπολατρικό και γραφειοκρατικό χαρακτήρα του συστήματος, αλλά και το διάχυτο κλίμα φόβου και καχυποψίας που καλλιεργούνταν. Η συνεχής παρουσία και δραστηριότητα των επιτηρητών, σε συνέργεια με την απαίτηση για λεπτομερή ενημέρωση των αρχών, διαμόρφωναν ένα πλέγμα κοινωνικού ελέγχου που διαπερνούσε ακόμη και τις πιο απομακρυσμένες αγροτικές κοινότητες του Διδυμοτείχου. Παράλληλα, τα τεκμήρια διαφωτίζουν τον βαθμό οργάνωσης και αποτελεσματικότητας του μηχανισμού πρόληψης και καταστολής οποιασδήποτε φωνής εθεωρείτο εκτός του καθεστωτικού πλαισίου.

Η σύνταξη κάθε τέτοιου εγγράφου λειτουργούσε όχι μόνο ως καταγραφή της απουσίας αντικαθεστωτικής δράσης, αλλά επιπλέον ως εργαλείο διαρκούς επιτήρησης και διαβεβαίωσης προς τις ανώτερες αρχές ότι οι τοπικές κοινωνίες διατηρούν το "ανέπαφον" τους από επικίνδυνες ιδέες. Τα συγκεκριμένα έγγραφα, παρά τον τυπικό τους χαρακτήρα, αποδεικνύουν την εμβέλεια και την ένταση του αυταρχικού ελέγχου που εφαρμόστηκε στις ελληνικές επαρχίες κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου.

Η δημοσίευση και αξιοποίησή τους στη δευτερογενή έρευνα συμβάλλει καθοριστικά στην κατανόηση της λειτουργίας του μεταξικού κρατικού μηχανισμού στην ελληνική περιφέρεια και προσφέρει πρωτογενές υλικό για τη μελέτη των κοινωνικών δομών, των κρατικών πρακτικών επιτήρησης και του εύρους της πολιτικής καταστολής κατά τον Μεσοπόλεμο.