Η Πατρίδα με Πράξεις: Ο έρανος των Δικαίων του Έβρου για την Εθνική Άμυνα

 

Ενόψει της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου, το Αρχείο μας αναδεικνύει ένα σημαντικό ιστορικό τεκμήριο από την Κοινότητα Δικαίων του Έβρου, με ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 1941. Το έγγραφο, προερχόμενο από το Ψηφιακό Αρχείο του Γρηγόρη Χρυσοστόμου, αποτελεί καταγραφή τοπικού εράνου προς ενίσχυση της εθνικής άμυνας κατά της φασιστικής Ιταλίας του Μπενίτο Μουσολίνι, σε μια περίοδο που ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη.

Η χρηματική συνεισφορά των 600 δραχμών αποτυπώνει με σαφήνεια  την πατριωτική ευαισθησία, την αλληλεγγύη και το υψηλό φρόνημα μιας μικρής ακριτικής κοινότητας, η οποία, παρά τις αντίξοες συνθήκες της εποχής, συμμετείχε ενεργά στην εθνική προσπάθεια. Το τεκμήριο αυτό αναδεικνύει το πνεύμα ενότητας και συλλογικής ευθύνης που χαρακτήρισε το εσωτερικό μέτωπο, ενώ οι μάχες διεξάγονταν στα χιονισμένα βουνά της Πίνδου και της Ηπείρου.

Η ιστορική άρνηση του Ιωάννη Μεταξά στο ιταλικό τελεσίγραφο της 28ης Οκτωβρίου 1940 σηματοδότησε την είσοδο της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατέστη σύμβολο εθνικής αξιοπρέπειας και αντίστασης. Στο πλαίσιο αυτό, οι εράνοι, οι εθελοντικές προσφορές και οι ποικίλες μορφές στήριξης από πολίτες και κοινότητες όλης της χώρας — ακόμη και από απομονωμένες περιοχές όπως τα Δίκαια του Έβρου — συνιστούσαν αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής εθνικής κινητοποίησης.

Το εν λόγω έγγραφο διαθέτει ιδιαίτερη κοινωνική και ιστορική αξία, καθώς τεκμηριώνει την αντίληψη της εθνικής άμυνας ως συλλογικού καθήκοντος. Παράλληλα, αποτυπώνει το ψυχικό σθένος και την ομοψυχία που προετοίμασαν το Έθνος για τις επόμενες δοκιμασίες της γερμανικής εισβολής και της Κατοχής.

Ογδόντα πέντε χρόνια μετά το ιστορικό «Όχι», η 28η Οκτωβρίου εξακολουθεί να αποτελεί ζωντανό σύμβολο αντίστασης, ελευθερίας και εθνικής ενότητας. Το τεκμήριο της Κοινότητας Δικαίων, διασωσμένο στο Ψηφιακό Αρχείο Χρυσοστόμου, υπενθυμίζει ότι η υπεράσπιση της πατρίδας δεν επιτυγχάνεται μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και μέσα από πράξεις αλληλεγγύης, ανιδιοτελούς προσφοράς και κοινωνικής συνοχής — αξίες που εξακολουθούν να εμπνέουν και να συγκινούν τη συλλογική μας μνήμη.